Adopties uit Zuid-Afrika

In Zuid-Afrika valt adoptie onder de bevoegdheid van het Ministerie van Sociale Ontwikkeling. Zuid-Afrika is een verdragsland, en heeft in 2003 het Haags Verdrag van 1993 inzake de Bescherming van Kinderen en Internationale Samenwerking geratificeerd. Het trad echter pas in voege op 1 April 2010. Alle adoptieprocedures lopen conform dit verdrag. Van 2005 tot vandaag werden zo'n 95 Zuid-Afrikaanse adoptiekinderen in Vlaamse adoptiegezinnen geplaatst. 

Kinderen

Volgens officiele cijfers leven 4,8 miljoen kinderen er in overbevolkte huizen, in slechte condities. De Criminaliteit is hoog in Zuid-Afrika. Vaak zijn vrouwen en kinderen het slachtoffer van moord, verkrachting of mishandeling.

De bevolking in Zuid-Afrika bestaat uit naar schatting 18,6 miljoen kinderen, waarvan 1/3e onder de vijf is. In 2010 overleden 57 op 1000 kinderen voor hun 5e levensjaar. In 1990 was dat 60 op 1000.

Per jaar vinden er ongeveer 2500 adopties plaats in Zuid-Afrika, waarvan 98% binnenlandse en 2% interlandelijke adopties.

Speciaal aan Zuid-Afrika is dat het zowel herkomstland als ontvangend land is. Zo adopteert de Indische gemeenschap, ongeveer 3% van de bevolking in Zuid-Afrika, uit India.

In 2012 was 1 op 5 kinderen in Zuid-Afrika wees, in absolute cijfers bedraagt dit 3,6 miljoen.

Voor welke kinderen worden adoptieouders gezocht?

• vondelingen en verlaten kinderen (vaak onmiddellijk na de geboorte achtergelaten in het ziekenhuis)
• kinderen die afgestaan werden door de biologische ouder(s) of verwanten 
• kinderen met speciale noden en zorgen, een zwaar belaste achtergrond o.a. drank- en druggebruik bij de biologische ouders
• siblings (dit zijn broer(s) en zus(sen) die samen geadopteerd worden)

Een Zuid-Afrikaans kind kan enkel geadopteerd worden wanneer dit in het belang van het kind is. De sociaal assistent beslist op basis van een reeks voorwaarden of het kind adoptabel is: wanneer het kind wees is en er geen voogd of andere zorgdrager is die het wenst te adopteren, wanneer het kind verlaten is, verwaarloosd of slecht behandeld wordt of als de verblijfplaats van de ouder(s) niet achterhaald kan worden. Met ander woorden als het kind nood heeft aan een alternatieve permanente plaatsing. In bepaalde gevallen heeft de ouder of voogd van het kind ingestemd met de adoptie.

SACA

Als we het over adopties uit Zuid-Afrika hebben, is SACA de Zuid-Afrikaanse nationale gouvernementele instelling die bevoegd is voor de internationale adoptieprocedures. SACA , als centrale autoriteit inzake adoptie, maakt deel uit van het hierboven vermelde 'Department of Social Development' oftewel het Ministerie van Sociale Ontwikkeling. Er zijn nationale en provinciale afdelingen. 

SACA staat voor toezicht en de uitwisseling van informatie met andere centrale autoriteiten omtrent de situatie van de kinderen met nood aan een adoptieplaatsing en de aanstaande adoptieouder. SACA volgt het adoptieproces op en zorgt ervoor dat procedures een goede voortgang kennen. Het verleent toestemming voor adopties tussen landen en verstrekt de nodige conformiteitscertificaten. Verder wordt er ingezet op de verdere ondersteuning van begeleiding bij adoptie, nazorg en roots, ook bij de verschillende provinciale en regionale bureaus.  

Andere rolspelers in het adoptieproces zijn:

• de kinderrechtbanken die instaan voor het welzijn en de bescherming van het kind en verder de rechterlijke (adoptie)bevelen uitvaardigen
• het hooggerechtshof dat de documenten zal apostilleren
• het Ministerie van Binnenlandse Zaken dat instaat voor de aflevering van geboorteaktes en paspoorten voor de geadopteerde kinderen
• de adoptieorganisatie die de adoptie facilitieert, in dit geval Abba Adoptions of ENGO

In Zuid-Afrika zijn alle adopties gesloten adopties. Dit wil zeggen dat er geen rechtreeks contact is toegelaten tussen het adoptiegezin en de biologische familie of het pleeggezin waar het adoptiekindje verbleef. Er mogen geen identiteitsgegevens worden uitgewisseld en elke communicatie dient te gebeuren via de adoptiedienst en ABBA/ENGO.

Abba Adoptions

Abba Adoptions was jarenlang de vaste buitenlandse partnerorganisatie van de adoptiedienst FIAC. De adoptieplaatsingen van kinderen uit Zuid-Afrika werden tot dan toe dus via Abba Adoptions in Pretorie en Kaapstad bemiddeld.  In 2014 werd echter vanuit SACA beslist om FIAC te koppelen aan een nieuwe Zuid-Afrikaanse partnerorganisatie met de naam ENGO.

Engo

Engo betekent 'Eeuwige hoop'. Het is een grote ngo in de vrijstaat (Free State) die instaat voor vele maatschappelijke taken waaronder bejaardenzorg, kinderopvang, zorg voor gehandicapten, familieondersteuning, armoedebestrijding enz. Adoptie behoorde tot 2014 nog niet tot hun takenpakket. Zij hebben zich daarop ingewerkt binnen deze complexe materie: het ontvangen en beheren van kinddossiers en dossiers van kandidaat-adoptanten, het matchen van kinderen met bepaalde families, het indienen van dossiers bij SACCA en de rechtbank, het voorbereiden van de afreis in samenwerking met de partnerdienst in het ontvangende land, het begeleiden van de kinderen en families ter plaatse, de administratieve afhandeling van de dossiers alsook de nazorg.

De eerste adoptie-aanvragen werden halverwege 2014 ingediend en in mei 2015 werd het eerste kindje toegewezen aan een Vlaams kandidaat-adoptiegezin. Zij reisden af naar Bloemfontein en Johannesburg omdat een eerste deel van de juridische procedure in Bloemfontein plaatsvindt en een tweede gedeelte in Johannesburg wordt afgerond. Vandaag de dag is de samenwerking tussen FIAC en Engo nog steeds een feit. 

Roots

Zuid-Afrika is een toeristenvriendelijk land en daarom keren gezinnen vaak terug na de adoptie om tijd door te brengen in het geboorteland van hun kinderen. In geval van een vakantie hoef je de betrokken adoptiediensten en overheidsinstanties niet op de hoogte te stellen van je reis omdat ze weinig tot geen adoptie-gerelateerde gevoeligheden met zich meebrengt. Een bezoek aan Zuid-Afrika hoeft niet per se een bezoek aan je babyhuis in te houden. Niet iedere geadopteerde voelt die nood. Jouw wensen en behoeften staan centraal en niet zozeer die van je ouders. Spreek er met hen duidelijk over tijdens de voorbereiding van je vakantie. 

Indien je adoptie en roots wel deel zullen uitmaken van je reis, heeft Abba Adoptions, in samenwerking met de centrale autoriteit SACCA, een apart programma inzake roots en zoekvragen van geadopteerden van Zuid-Afrikaanse afkomst, en dit conform hun regelgeving. Er kan beroep worden gedaan op het ‘Post Adoption Services Program’ wanneer je:

• opnieuw verbinding wenst te maken met je geboorteland
• op zoek bent naar je roots en afkomst
• wil uitzoeken in hoeverre er een mogelijkheid is om contact te leggen met je geboortefamilie.